तुषारकी

वीरगळ : वीरांचे दगड (नवे-गांव आंदोलन मासिकाच्या ‘दगडांच्या देशा’ विशेषांकात प्रसिद्ध लेख)       रानेवने, गिरीदुर्गांच्या अनघड वाटा असोत की खेडोपाड्यातल्या मळलेल्या वाटा असोत, या मार्गाने निरूद्देश भटकत राहणाऱ्या मुसाफीरांना नेहमीच खुणावणाऱ्या काही गोष्टी असतात. या वरकरणी मूक आणि निर्जीव भासणाऱ्या गोष्टी भटक्यांशी बोलतात देखील. राकट-कणखर आणि दगडांच्या मानल्या जाणाऱ्या महराष्ट्रदेशी खेड्यांच्या वेशीजवळ, मंदिरांजवळ असेच मूक पण इतिहासातील महत्त्वपूर्ण प्रसंगांबद्दल भाष्य करणारे ‘दगड’ आढळतात. कित्येकदा अशा कोरीव दगडांवरील शिलापट आपण कुतूहल म्हणून पाहतो आणि नंतर विसरूनही जातो. प्राचीन आणि मध्ययुगीन इतिहासातील हे महत्त्वपूर्ण दगडी पुरावे दुर्लक्षामुळे कालांतराने मातीत मिसळून जातात.   भारतात प्राचीन काळापासून स्मृती जपण्यासाठी स्मारके उभारण्याची प्रथा आहे. समाधी, वृंदावन, स्मृतीस्तंभ, देऊळ, शिवलिंग असे विविध प्रकार यात आहेत. असाच एक चित्रांकीत स्मृतीदगड म्हणजे ‘वीरगळ’. आता हे ‘वीरगळ’ म्हणजे काय? या दगडाला एवढे महत्त्व का द्यावे?  “एखाद्या शूरव...

मेस्सी जैसा कोई नही समस्त फुटबॉलप्रेमींचे लक्ष लागून राहिलेली फुटबॉल विश्वचषक स्पर्धा खऱ्या अर्थाने रंगात येत असताना बलाढ्य मानल्या जाणाऱ्या संघांचा बेरंग व्हायची वेळ आली आहे. विजेतेपदाचे दावेदार आणि गत वर्षीचा विजेता संघ जर्मनी साखळीतच गारद झाला. तर गतउपविजेत्या अर्जेंटिनावरही स्पर्धेतून बाहेर पडण्याची नामुष्की आलीय. अर्जेंटिनापाठोपाठ पोर्तुगाल आणि स्पेनचे संघही परतीच्या प्रवासाला लागलेत. मेस्सी आणि रोनाल्डो या स्पर्धेत यापुढे पहायला मिळणार नाहीत याची चाहत्यांना खंत तर आहेच, पण  मॅराडोनानंतर केवळ अर्जेंटीनाच नव्हे तर संपूर्ण जगाला वेड लावणारा मेस्सी पुढील विश्वचषकात खेळण्याची शक्यताही कमीच वाटते. त्या अर्थाने लिओनेल मेस्सीचा हा अखेरचा विश्वचषक. फुटबॉल या खेळावर अधिराज्य गाजवणाऱ्या या खेळाडूला जगज्जेत्या संघाचा कधीच भाग होता आले नाही ही सल त्याला कायम राहील. यंदाच्या विश्वचषकातील अखेरचा सामना गमावल्यानंतर त्याच्या चेहऱ्यावरचे भाव सर्व काही सांगून जात होते. एका सामान्य कुटूंबातील मुलगा ते एक उच्च दर्जाचा फुटबॉलपटू हा त्याचा प्रवास कसा होता? “जेव्हा तुम्ही या लहान...

देवाचा गाव ( उरण-पेण रस्त्यातील एक दैवी मार्ग) उरणहून पेणकडे जाताना नेहमीचा रस्ता सोडून वशेणी गावाजवळून उजव्या हाताच्या वळणाकडे पाहीलं की ‘दादर’ असे लिहलेला एक  दिशादर्शक बाणाचा फलक दिसतो. या बाणाची आज्ञा पाळून वाट पकडली की एक पक्का डांबरी रस्ता आपले स्वागत करतो. रस्त्यावर टाकलेला कचरा चुकवत निघायचं. थोडंसच अंतर पुढे गेल्यानंतर आपल्याला दोन्ही बाजूला पसरलेली खारजमिन दिसते. नाकाला खारा वारा झोंबू लागतो. मोकळ्या रस्त्यावर वाहनाने थोडा वेग घेताच समोर उरण आणि पेण तालुक्याला जोडणारा खाडीपूल समोर येतो. खारफुटीच्या हिरवाईने वेढलेला, दूरवर पसरलेला जलाशय आपल्याला थोडा वेळ थांबण्यासाठी खुणावतो. सूर्योदय-सूर्यास्त अशा दोन्ही वेळेस इथले सौंदर्य अप्रतिम भासते. या परिसरातील दृश्यश्रीमंतीच्या प्रेमात पडल्याने इथे शाहरूख खानने आपल्या ‘रईस’ चित्रपटातील काही भागाचं चित्रीकरण केले होते. या सौंदर्यांला सावधपणे न्याहाळत एक मोठे वळण घेऊन आपण उतरू लागतो. या मार्गाने उतरल्याबरोबर आधीच्या सभोवतालातील बदल जाणवतो. रस्त्यावर सांडलेली वाळू ही जाणीव अधिक तीव्र करते. चक्क रस्त्याला लागून पार्क...