तुषारकी

‘ समुद्रातील दगडी चाळ ’ माशांच्या विविध प्रजाती पहायच्या असतील तर मत्स्यालयात तरी जायचं नाहीतर थेट मासळी बाजारात! दोन्ही ठिकाणी फेरफटका मारताना विविध प्रकारचे मासे पहायला मिळतात. फरक इतकाच की मत्स्यालयातल्या माशांचे सौंदर्य अनुभवण्यासाठी डोळ्यांचा वापर होतो, तर फिश मार्केटमधील माशांची अनुभूती खवय्यांच्या जीभेने घेतली जाते. येथे कोणता जीव कसा दिसतो या पेक्षा चवीला कसा लागतो यावरच त्यांचे महत्त्व ठरते.  रायगड, मुंबई किंवा पालघरच्या अशाच मासळी बाजारात फिरताना कधी कधी एक वेगळेच दृश्य पहायला मिळते. नेहमीच्या माशांच्या जोडीला मत्स्यविक्रेत्यांकडे काही ओबडधोबड आकाराचे दगड टोपलीत विकायला ठेवलेले असतात. नवख्या व्यक्तीला संभ्रमात पाडणारे हे दृश्य. मासळी बाजारात यांचं काय काम? काय असतं या दगडांमध्ये?       निर्जीव दगडासारखे भासणारे, पण जीवंत असणारे हे जीव म्हणजे ‘कालवे’, शिंपल्यांची एक जात. इंग्रजीत यांना ऑइस्टर्स (Oysters) म्हणून ओळखले जाते. मृदूकाय आणि कवचधारी वर्गातील हे सजीव. संपूर्ण जगातील मांसाहारी लोक यांना चवीने ओळखत असले तरी त्यापलीकडेही त्यांची एक ओळ...

‘बिळातला शहेनशाह’ “अंधेरी रातोंमे सुनसान राहोपर...” हे गीत पार्श्वभूमीला वाजत असताना, एका लयबद्ध चालीने जाणारा बॉलीवूडचा ‘शहेनशाह’ सर्वांनाच आठवत असेल. दिवसा एका सामान्य पोलीसाच्या भूमिकेत वावरणारा अमिताभ रात्र होताच शहेनशाहच्या वेशात जाऊन लोकांची मदत वगैरे करतो, असे काहीसे कथानक या चित्रपटाचे आहे. या  चित्रपटाचा उल्लेख झाल्यावर पहील्यांदा आठवते ती अमिताभ बच्चन यांची वेशभूषा. जवळपास अठरा किलो वजनाचे कपडे (Costume), त्यापैकी सुमारे पंधरा किलो वजन निव्वळ हाताचं! एक हात वजनदार ,तर दुसरा सामान्य. विविध प्रकारच्या अॅक्शन दृश्यांसाठी या वजनदार, मजबूत आणि संरक्षक असणाऱ्या हाताचा दिग्दर्शकाने मुक्तहस्ते(!) वापर केल्याचे दिसून येते.           या शहेनशाहसारखाच आणखी एक शहेनशाह आहे, ‘सुनसान राहोंपर’ चालणारा... आपल्याला फारसा परिचित नसणारा... तो देखिल दिवसा लपून राहतो आणि सहसा रात्रीच बाहेर पडतो...  सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे त्याचा एक हातही ‘शहेनशाह’ सारखाच आहे- वजनदार, मजबूत आणि संरक्षक! समुद्रकिनाऱ्यावरील या ‘बिळातल्या शहेनशाह’चं स्थानिक नाव आह...